Over gemeenschappelijke context en het verbinden van verschillende ervaringen en perspectieven.

Spontane verbinding tussen teams

De waarde die organisaties voor klanten en partners genereren komt voort uit de samenwerking tussen medewerkers met klanten en andere stakeholders. Deze samenwerking komt tot stand door horizontale onderlinge verbindingen in en buiten de organisatie. Verticale verbindingen die een sterke rol spelen in hiërarchische organisaties blijken van minder belang voor het creëren van waarde voor klanten en partners. Het zijn de horizontale verbindingen waar het de netwerkorganisaties om te doen is. In de netwerken van deze organisaties zie je een sociaal weefsel van diverse teams die losjes met elkaar samenhangen. Door de losjes gekoppelde samenhang zijn de teams voldoende autonoom en toch verbonden voor onderlinge afstemming in de juiste strategische richting. Het is belangrijk dat de verbinding tussen de diverse teams op een natuurlijke wijze ontstaat; en ook de verdere ontwikkeling dient bij voorkeur zonder enige mate van directe sturing of dwang plaats te vinden. Zowel het ontstaan van teams als hun ontwikkeling dient ‘spontaan’ te gebeuren (zie blogartikel ‘Geef agile teams de ‘spontane ruimte’). De onderlinge verbindingen en samenwerkingsvormen dienen zo veel als mogelijk vanuit de teams zelf voort te komen. Daarbij dienen de leden van teams zich goed bewust te zijn van de kracht van associatie. In dit blogartikel wil ik deze vaak verborgen kracht van associatie nader toelichten.

Bewust van de gemeenschappelijk context

Het is van belang dat de leden van teams in een organisatie zich bewust zijn van de gemeenschappelijke context waarin ze opereren. Dit betekent dat ze op de hoogte zijn van de ontwikkelingen zoals deze zich buiten en binnen de organisatie voordoen. De leden van teams dienen tevens doordrongen te zijn van de purpose (missie en visie) van de organisatie evenals van de strategische initiatieven en benodigde capabilities om deze te kunnen realiseren. Bij alles wat gedacht en gedaan wordt dienen associaties gemaakt te worden met deze gemeenschappelijke context. Een goed voorbeeld is Spotify waar in de verbinding tussen teams aandacht is voor de purpose (‘unlock potential of human creativity by transforming music listening’) en voor de capabilities van de organisatie (bijvoorbeeld agile werken). Vanuit een gedeeld bewustzijn van deze gemeenschappelijke context schatten de teams zelf in wanneer ze welke verbindingen (sterke versus zwakke) met elkaar aangaan en wanneer ze hier weer verandering in aanbrengen. Deze voortdurende dans van teams is als de dynamiek van leden binnen een team. Vandaar dat er in netwerkorganisaties wel gerefereerd wordt aan een ‘team van teams’.

Bewust van verschillen in ervaring en perspectief

De leden van teams dienen zich ook bewust te zijn van hun onderlinge verschillen en de invloed dat dit heeft op onderwerpen van bespreking en samenwerking. Denk bijvoorbeeld aan de verschillen tussen de leden van teams voor productie en die voor innovatie. Aan hun verschillen in perspectief liggen vaak de éigen ervaringen ten grondslag. Deze eigen ervaringen zijn in de hersenen opgeslagen als neuronale netwerken van het geheugen. Wanneer leden van een team ergens geen ervaring mee hebben, beschikt men over een zogenoemd semantisch geheugen van algemene feiten en kennis zonder emotionele lading en gevoel voor het andere team. De leden van een team die wel ervaring en gevoel hebben voor een ander team, beschikken over een zogenoemd episodisch geheugen met gevoelswaarde op basis van ervaringen als zien, voelen en horen (als een netwerk opgeslagen in verschillende cortex gebieden). In de hersenen is weinig overlap tussen het semantische en het episodische geheugen (zie het gele gebied in het plaatje hierboven). En dat is geen verrassing. Denk maar eens hoe lastig het is om je goed in te leven in de vakantie ervaringen van een ander. Maar het wordt al een stuk eenvoudiger als je daar zelf bent geweest en een vergelijkbare ervaring hebt gehad.

Maken van een associatie met eigen ervaring

Door het maken van een associatie met je eigen ervaring is het makkelijker om je in te leven. Je verbindt de ‘losstaande’ informatie van de ander met je eigen reeds bestaande netwerk in je hersenen. Zo gaat het ook bij het leren van nieuwe dingen: dit gaat sneller als we het kunnen koppelen aan reeds bestaande ervaringen. Denk maar aan het leren van golf als je al kunt hockeyen of het gebruik van bruggetjes als je een nieuwe naam of telefoonnummer wilt onthouden. Dit is de kracht van associatie waar teams in hun onderlinge dynamiek goed gebruik van kunnen maken. Dit kan door in een goede dialoog te zoeken naar aanknopingspunten voor associatie en deze te gebruiken in het delen van je eigen ervaringen. Dit betekent dat je de ander op verbeelding aanspreekt en gebruik maakt van een beeldende taal, metaforen, analogieën en verhalen die de ander uitnodigt om een voorstelling te maken. Wanneer teams in een dialoog associaties maken kunnen ze zich eenvoudiger verbinden op hun overeenkomsten en op hun verschillen zoals die in ervaring en perspectief.

De kracht van associatie voor spontane verbinding

Door ons bewust te zijn van de uiteenlopende netwerken in de hersenen (semantisch versus episodisch geheugen) kunnen we beter de onderlinge verschillen in perspectief op onderwerpen begrijpen. En we realiseren ons dat het lastig is om je te verplaatsen in het perspectief van de ander op basis van alleen feiten en kennis. Je zal de ander in de gelegenheid moeten stellen om het zelf te ervaren en dat geldt ook voor teams in organisaties. Daarbij kan goed gebruik gemaakt worden van de kracht van associatie. Enerzijds door het maken van associaties met de context die teams met elkaar gemeenschappelijk hebben; anderzijds door het maken van associaties bij het delen van ervaringen en perspectieven waarin teams onderling verschillend zijn. De teams die zich dit met succes aanleren zijn in staat om zich spontaan te verbinden zonder enige mate van sturing of dwang van anderen. Ze geven hiermee invulling aan een bekend richtinggevend principe voor netwerkorganisaties: verbind je op het gemeenschappelijke en maak gebruik van de onderlinge verschillen.

Voor nadere informatie over het gebruik van onderlinge verschillen in de verbinding op het gemeenschappelijke, verwijs ik naar het blogartikel ‘Verbonden leiderschap in eenheid en verscheidenheid’.