De relationele dialoog van leiderschap

De relationele dialoog bij samenwerken biedt ruimte voor onderlinge beeldvorming en wederzijdse kwetsbaarheid voor betrokkenheid.

In eerdere blogartikelen over leiderschap is een aantal keer het begrip ‘relationele dialoog’ genoemd. In dit blogartikel wil ik nader ingaan op de betekenis van de relationele dialoog voor samenwerkingsverbanden en leiderschap.

De roep om menselijkheid klinkt steeds luider en vanuit diverse kanten; niet alleen in de zorg en in het onderwijs, maar ook op gebieden als het vluchtelingenbeleid en strafrecht. Het gaat vaak om onderwerpen waar de complexiteit en de regelgeving ten koste gaan van het belang en de betrokkenheid van individuele personen. Dit geldt ook voor samenwerkingsverbanden: met het toenemen van de omvang neemt de complexiteit toe en de individuele betrokkenheid af. De nadelen komen als vanzelf terwijl er voor de voordelen hard gewerkt moet worden. Om deze voordelen te realiseren dient er geïnvesteerd te worden in de relaties en verbinding tussen mensen. Dit kan door het mogelijk maken van de relationele dialoog als onderdeel van leiderschap. In de dialoog gaat het om het realiseren van betrokkenheid van alle deelnemers bij het gemeenschappelijke doel, waarbij optimaal gebruik gemaakt wordt van de onderlinge spanning van verscheidenheid. Naast de rationeel inhoudelijke aspecten is er in de relationele dialoog ook  ruimte voor sociaal-emotionele factoren op betrekkingsniveau. In de interacties en dynamiek tussen mensen gaat het immers vaak slechts in beperkte mate om de inhoud: ‘It is not about the nail’.

Inhoudelijk: beeldvorming voor oordeelvorming

Voor het ontdekken van nieuwe inzichten en mogelijkheden is het van belang om ons bewust te zijn van onze eigen beelden en de daaraan ten grondslag liggende aannames. In de relationele dialoog worden beelden uitgewisseld en perspectieven verruimd; dit is met name van belang tussen mensen die geheel anders over iets denken. Meerdere beelden en perspectieven kunnen naast elkaar bestaan, met mogelijk nieuwe inzichten vanuit de spanning tussen de verschillende wereldbeelden. Omgaan met de paradox van de meerdere perspectieven biedt de gelegenheid voor vitale wendbaarheid in ons denken en in ons doen. Om open te staan voor andere en meerdere perspectieven dienen we onze aannames ter discussie te stellen en ons oordeel op te schorten. Mensen vinden het belangrijk om zich gezien en gehoord te voelen, zonder dat ze gelijk beoordeeld worden. In de relationele dialoog is er ruimte voor nieuwe en andere perspectieven om genoemd en gehoord te worden. Bij het stellen van vragen aan elkaar gaat het om het echte luisteren; dit betekent horen wat er gezegd wordt in plaats van horen wat herkend wordt ter bevestiging van ons eigen beeld. Zo kan je iemand die het woord wil nemen, vragen om eerst te herhalen wat er zojuist gezegd is. Wanneer er besluiten genomen moeten worden, wordt er eerst nagegaan in hoeverre er voor een ieder voldoende tijd en aandacht is geweest voor de onderlinge beeldvorming. Daarna volgt pas de oordeelvorming en tenslotte de besluitvorming.

Sociaal-emotioneel: kwetsbaarheid voor betrokkenheid

Voor echte verbinding tussen mensen zijn het juist de sociaal-emotionele factoren die van belang zijn. Als het samenwerkingsverband van betekenis is voor mensen, dan willen ze daar graag bij horen. En wel op een authentieke manier, waarbij een ieder zichzelf kan zijn zonder zich voor eventuele tekortkomingen te hoeven schamen of deze te verbergen. Om onszelf te laten zien en betrokkenheid te tonen, moeten we onze kwetsbaarheid erkennen en durven delen in een veilige omgeving. Het kwetsbaar opstellen dient wel op een respectvolle manier plaats te vinden, waarbij het gaat om relevante onthullingen die er toe doen. Verder dient de kwetsbaarheid wederzijds te zijn; ook hier geldt dat goed voorbeeldgedrag in veel gevallen doet volgen. Naast het wederzijds stellen van vragen is het van belang dat mensen empathisch kunnen luisteren. Open en kwetsbaar zijn geeft vaak betekenisvolle ervaringen en is van groot belang voor het bouwen van onderling vertrouwen en oprechte verbondenheid. In de relationele dialoog is er de veilige ruimte voor onze kwetsbaarheid en het stellen van betekenisvolle vragen. We kunnen op een constructieve wijze benoemen wat we ervaren om dit te toetsen bij anderen. Een kwetsbare opstelling zal daarbij door een ander eerder als moedig dan als teken van zwakte worden gezien.

De relationele dialoog als onderdeel van leiderschap

netwerkperspectief - relationele dialoogDe relationele dialoog is een essentieel onderdeel van leiderschap. Het biedt ruimte voor onderlinge beeldvorming en wederzijdse kwetsbaarheid voor het realiseren van betrokkenheid bij het gemeenschappelijke doel.

 

Het volgend blogartikel gaat over ‘effectieve besluitvorming begint met een goede probleemstelling’.