Conflicten hanteren vereist inzicht en aanpak bij de bron, daar waar de scheurtjes in de eenheid van de groep ontstaan.

Bij conflicten in samenwerkingsverbanden wordt snel gedacht aan de individuele personen en aan de persoonlijke verschillen en tegenstellingen die er zijn. In onze aanpak zijn we geneigd ons hierop te richten. Maar daarmee pakken we meestal niet de dieperliggende oorzaak van het conflict aan. Vaak liggen er andere problemen aan het conflict ten grondslag. Conflicten komen daardoor terug, ook als de personen om wie het in eerste instantie gaat het samenwerkingsverband hebben verlaten. Voor het inzicht in de mogelijke bronnen van het conflict dienen we ons meer te richten op de context waarin het conflict plaatsvindt. Voor de aanpak verdient het aanbeveling om allereerst te kijken naar het gebrek aan eenheid van de groep. Scheurtjes in deze eenheid kunnen de dieperliggende bron van veel conflicten zijn. Eenheid in een samenwerkingsverband is van groot belang, zelfs op het gebied van het taalgebruik: ‘the power of words’.

Verdeeldheid tussen aparte clusters als bron van conflicten

In eerste instantie dient onderzocht te worden of er daadwerkelijk in co-creatie optimaal invulling is gegeven aan de drie richtinggevende principes voor leiderschap van het samenwerkingsverband. In hoeverre is er echt sprake van een gevoel van eenheid met optimale betrokkenheid en gelijkgerichtheid; en is er individuele verantwoordelijkheid voor de totale groep? Of zijn er in de groep min of meer homogene groepjes of clusters met grote verschillen tussen de diverse clusters? Men is dan vaak onvoldoende op de hoogte van elkaar, weet niet van elkaar wat er speelt, geeft een verschillende betekenis aan dingen die gebeuren en begrijpt elkaar niet. Door het ontbreken van de relationele dialoog tussen de clusters wordt de relationele afstand groter. Tussen de clusters vormen zich de zogenoemde zwarte gaten, ofwel de scheurtjes in de eenheid. Deze verdeeldheid is een bron van innovatie maar ook een bron van conflicten.

Verdeeldheid in formele structurering als bron van conflicten

Daarnaast dient er onderzoek plaats te vinden naar de formele structurering van het samenwerkingsverband. Enerzijds betreft dit de arbeidsverdeling als taken en rollen, dit op basis van de doelstellingen. Aan de andere kant gaat het om de coördinatie voor de onderlinge samenhang, zoals de procedures en de structuur. Elk van de componenten van de formele structurering kan voor de mensen onduidelijkheden bevatten, en zelfs ambiguïteit of competitie. Misverstanden en tegenstellingen kunnen ontstaan op het gebied van doelen, taken en rollen, maar ook ten aanzien van procedures en structuur. Een mogelijke  verdeeldheid in elk van de structurele componenten kan ten grondslag liggen aan een conflict tussen mensen.

Eerst de scheurtjes in de eenheid, dan de verdeeldheid tussen personen

Bij conflicten moeten we oppassen dat we deze niet zomaar geheel aan individuele personen toeschrijven. Met een ‘zondebok’ lijkt het conflict snel verklaard, maar niets is minder waar. Het is verstandig om eerst naar de scheurtjes en verdeeldheid in de totale groep te kijken. Ongezonde groepsdynamiek met zwarte gaten en structurele verdeeldheid ligt vaak ten grondslag aan conflicten. Inzicht hierin is van groot belang om conflicten bij de bron aan te kunnen pakken. Uiteraard dient ook naar de individuele personen gekeken te worden. Het conflict kan uiteindelijk ook geheel aan één of een paar personen liggen, maar dit is eerder uitzondering dan regel.

Voor nadere informatie over conflicten, zie: ‘Conflicten bij samenwerken in netwerken‘ en ‘Overbruggen van conflicten bij samenwerken‘.