Persoonlijke netwerken bij leiderschap onderscheiden zich in de diversiteit en niet zozeer in de omvang van het netwerk.

‘You must be the change you wish to see in the world’. Deze bekende uitspraak van Mahatma Gandhi wordt veel gehanteerd ter illustratie van leiderschap. De boodschap is dat verandering bij jezelf begint. Met je eigen voorbeeldgedrag kan je het gedrag van anderen beïnvloeden. Dit belangrijke principe voor leiderschap geldt niet alleen voor het gedrag, maar ook voor het persoonlijke netwerk. Persoonlijke netwerken van medewerkers zijn een belangrijk onderdeel van een effectieve netwerkorganisatie in een complexe dynamische omgeving. Om deze persoonlijke netwerken in positieve zin te beïnvloeden, dienen we zelf als voorbeeld te beschikken over een goed persoonlijk netwerk. In zo’n persoonlijk netwerk staat niet de inhoud centraal, maar de relatie tussen mensen. Als dat goed is, dan is de rest gemakkelijk (‘Celebrate Humanity – Smile’).

Kenmerken van een goed persoonlijk netwerk

Een persoonlijk netwerk geeft je toegang tot mensen met waardevolle informatie, expertise, invloed en andere relaties. In een persoonlijk netwerk staan de relaties rondom een specifiek persoon centraal. Het wordt ook wel een ego-centrisch netwerk genoemd. Dankzij de relaties is er een zogenaamde co-existentie met anderen. De relaties zorgen voor de sociaal-emotionele verbindingen en interacties. Dit biedt de gelegenheid voor de relationele dialoog tussen mensen. Het zijn de relaties die bepalend zijn voor de effectiviteit van een persoonlijk netwerk. Een goed persoonlijk netwerk onderscheidt zich met name in (1) de kwaliteit van het netwerk: netwerkdiversiteit. In mindere mate is er onderscheid in (2) de kwantiteit van het netwerk: netwerkomvang.

1. Kwaliteit:  netwerkdiversiteit

In een persoonlijk netwerk is met name de netwerkdiversiteit van belang. Een divers persoonlijk netwerk bestaat uit meerdere clusters of groepen van mensen die zich in verschillende sociale netwerken bevinden. De relaties met de diverse clusters bieden toegang tot uiteenlopende informatie, perspectieven, expertise en talenten. Deze verscheidenheid is met name relevant voor gebieden en onderwerpen die voor de persoon van belang zijn. Mensen met een goed persoonlijk netwerk bevinden zich op of vlakbij de randen van de verschillende clusters. Daarmee hebben ze dus relaties met mensen uit de verschillende clusters die elkaar veelal niet eens kennen. Met deze strategische positie reikt hun invloed tot in de verschillende clusters. Zij kunnen als verbinder een brug vormen voor mensen in die verschillende clusters. Daarmee kunnen ze mensen bij elkaar brengen om in relationele dialoog beelden en perspectieven met elkaar te delen. Als geen ander hebben zij toegang tot informatie en perspectieven uit de diverse clusters. Deze diversiteit in relaties en perspectieven is een bron voor ideeën en nieuwe inzichten. Om verbinding te hebben met de verschillende clusters beschikken deze mensen over veel zogenaamde zwakke banden (zie ‘Overbruggen van zwarte gaten in samenwerken‘). Deze belangrijke zwakke banden kosten relatief weinig tijd, maar worden wel degelijk goed onderhouden. Er is continu aandacht voor de netwerkdiversiteit. Bij elke nieuwe en ook bestaande relatie wordt gekeken hoe deze bij kan dragen aan de diversiteit van het persoonlijke netwerk.

2. Kwantiteit: netwerkomvang

De omvang van een persoonlijk netwerk bestaat uit het aantal mensen waarmee een specifiek persoon een directe relatie heeft. Het aantal directe relaties is niet onbeperkt. Voor een groot deel wordt dit aantal bepaald door de cognitieve capaciteit van onze hersenen om op een betekenisvolle manier relaties aan te gaan. Uit oude onderzoeken blijkt dit aantal 150 te zijn, ook wel bekend als het getal van Dunbar. Boven dit aantal is het niet mogelijk om iedereen goed persoonlijk te kennen. Volgens Dunbar gaat het om het aantal mensen bij wie je zonder enig probleem onuitgenodigd kunt aansluiten wanneer je ze toevallig tegenkomt in een bar. Het gaat om mensen die elkaar kennen en die wat voor elkaar betekenen. Niet toevallig blijken effectieve gevechtseenheden in legers uit ongeveer 150 personen te bestaan. In de Griekse en Romeinse tijd was dit aantal ongeveer 125; in de huidige tijd ongeveer 180. Momenteel blijkt het aantal mensen in een persoonlijke netwerk hoger te kunnen liggen. Veel van deze relaties kunnen zwakke banden zijn. De vraag is tot hoever je kunt gaan met je netwerkomvang wanneer je voldoende aandacht en betekenis wilt blijven geven aan elk van je relaties. Mensen met een goed persoonlijk netwerk hebben naast sterke banden relatief veel zwakke banden. Om de relaties goed te kunnen overzien en te kunnen onderhouden, houden zij de omvang van hun netwerk in de gaten. Veelal zijn ze iets meer kritisch in het aangaan van nieuwe relaties. Niet de kwantiteit maar de kwaliteit van het persoonlijke netwerk staat voor hun voorop.

Leiderschap met persoonlijk netwerk

Voor leiderschap is het persoonlijke netwerk van vitaal belang. Het goede voorbeeld kunnen geven is belangrijk, maar niet de voornaamste reden. De reden is gelegen in het bij elkaar kunnen brengen van informatie, perspectieven, expertise en talenten uit verschillende clusters en netwerken. En tevens het kunnen beïnvloeden en bij elkaar brengen van mensen uit verschillende clusters en groepen voor bijvoorbeeld een betere samenwerking. Denk aan silo’s in organisaties of aan organisaties die onvoldoende verbonden zijn met externe stakeholders. Om leiderschap te vertonen bij dit soort samenwerkingsvraagstukken en bij fundamentele verandertrajecten is een goed persoonlijk netwerk essentieel.

Voor een verdere verdieping in persoonlijke netwerken, zie de blog update ‘Leiderschap: het belang van persoonlijke netwerken‘.