Verbinding en sociale dynamiek in samenwerkingsverbanden zijn bepalend om samen iets met succes tot stand te brengen.

We hebben de neiging om de realiteit te zien vanuit een voor ons bekend maar veelal eenzijdig perspectief. Dit wordt mooi geïllustreerd in het bezoek van Dr. Quantum aan Flatland in de film “What the bleep do we know” (2004): de Flatlanders hebben aanvankelijk geen notie van de derde dimensie van de driedimensionale concepten en objecten. Pas na het zien van de verdieping blijkt de werkelijkheid toch anders te zijn.

Drie perspectieven op leiderschap

Een verruiming van het perspectief is momenteel ook gaande op het gebied van leiderschap. Leiderschap wordt veelal bekeken en benaderd vanuit een tweetal perspectieven: een persoonlijk perspectief en een relationeel perspectief. Door de derde dimensie is het mogelijk om leiderschap vanuit een derde perspectief te benaderen: een perspectief van het sociale netwerk. Dit relatief nieuwe netwerkperspectief biedt dankzij de drie dimensies een driedimensionale kijk op leiderschap.

1. Eerste perspectief: een persoonlijk perspectief

Het eerste perspectief op leiderschap richt zich op de individuen zelf, in de zin van de persoonlijke eigenschappen en gedragsvormen. Het gaat om de persoonlijke reflectie, ontwikkeling en zelfsturing. Beïnvloeding van de omgeving vindt primair plaats door zelf in je kracht te staan en persoonlijk overwicht en voorbeeldgedrag te vertonen. Voorbeelden: ‘de 7 eigenschappen’ (Covey) en ‘niveau 5 – leiderschap’ (Collins).

2. Tweede perspectief: een relationeel perspectief

Het tweede perspectief op leiderschap omvat de interpersoonlijke relatie in de zin van de verbinding en interactie tussen een tweetal mensen. Het gaat om het directe contact en de wederkerige beïnvloeding. Aan de ene kant om anderen te betrekken en in hun kracht te zetten; aan de andere kant om deze mensen in een gewenste richting te beïnvloeden. Voorbeelden: ‘helpen met impact’ (Schein) en ‘invloed’ (Cialdini).

3. Derde perspectief: een netwerkperspectief

Bij het derde perspectief op leiderschap gaat het om het sociale netwerk van verbindingen en interacties in een groep. De aandacht is op de relationele dialoog in het systeem van met elkaar in interactie verkerende individuen. De dynamiek in de samenhang en interactie tussen mensen wordt leidend. Leiderschap ontstaat als groepsverschijnsel en wordt met elkaar ingevuld op basis van behoeften en talenten. Vanuit collectieve ambitie en gedeelde waarden ontstaan betekenisvolle initiatieven die uitgaan van eigen krachten in verbondenheid met elkaar. Voorbeelden: ‘the connected company (Dave Gray) en ‘holocratie’ (Brian Robertson).

Meervoudig perspectief op leiderschap

De drie genoemde perspectieven vormen een meervoudig perspectief op leiderschap.
Leiderschap beperkt zich niet tot de aandacht op individuele personen (eerste perspectief), maar richt zich juist ook op de verbinding en interacties tussen mensen (tweede perspectief) en op de relationele dialoog en sociale dynamiek in de totale groep (derde perspectief).

Netwerkperspectief: de succesbepalende factoren

Het derde perspectief van het sociale netwerk is minder bekend maar juist van enorm grote waarde. Dit netwerkperspectief biedt  driedimensionaal zicht op de succesbepalende factoren om als groep iets met succes tot stand te brengen: de verbindingen en  sociale dynamiek in het samenwerkingsverband.

Voor nadere informatie over het netwerkperspectief, complexiteit en leiderschap, zie: ‘Leiderschap in een complexe en dynamische wereld‘.